Gemist vaderschap (boekrecensie)Een boek. Een kaft. Een kind met een bal. Ernaast staat een met grote vegen doorgekraste volwassene. Volgens de titel zou het logisch zijn dat dit de vader is. Maar goed kijkend naar de doorgestreepte figuur, zou dit ook een moederfiguur kunnen zijn. Is hier de wens ook de vader van de gedachte? Ik heb het over de kaft van het boek Gemist Vaderschap, waarbij de deelwoorden ‘mist vader’ vet zijn gedrukt. Het is het derde non-fictie boek geschreven door Joep Zander. Eerder verschenen van Joep Zander: de bundel “Dit zijn geen broodjes aap” en “Het Ouderverstotingssyndroom in de Nederlandse Context” en “Moeder-Kind-Vader, een drieluik over ouderverstoting”. Gemist Vaderschap heeft Joep Zander deze keer in samenwerking met Emiel Smulders geschreven. Emiel Smulders is communicator en beeldend kunstenaar. Joep Zander is kunstenaar, pedagoog en actief strijder voor de rechten van kinderen die hun vader niet, maar een beetje of alleen als tweederangs ouder mogen meemaken. Joep Zander bereikt tegenwoordig als pedagoog alle media en voorheen door o.a. zijn hongerstaking in 1995. In een interview dat ik met hem had zegt Joep Zander daarover: ‘Ik denk dat ik maatschappelijk er wel iets mee heb bereikt. Het zal bijvoorbeeld bijgedragen hebben aan de wet van 1998 op het gezamenlijk gezag.’ Aangezien er raakvlakken zijn tussen de strijd die Joep Zander voert en de mijne, is dit de reden dat ik dit boek recenseer en het op mijn site inzake Münchhausen by proxy (Mbp) plaats. Gemist Vaderschap hebben Joep Zander en Smulders voornamelijk geschreven vanuit het perspectief van de vader. (Overigens meldt Joep Zander dat daar waar in het boek ‘vader’ wordt gezegd het ook gaat om vrouwen die hun kinderen niet meer mogen zien.) In zijn vorige boek belicht hij ook de visie van moeder en kind. Toch denk ik dat Gemist Vaderschap beslist niet bedoeld is om alleen (gescheiden) vaders een hart onder de riem te willen steken. Ook rechters, kinderbeschermers, maatschappelijke werkers, jeugdzorgers, opa’s en oma’s, mensen zoals u en ik, maar vooral (gescheiden) moeders, zouden er goed aan doen het boek te lezen. Door de ogen van de heren krijgen we namelijk een duidelijke blik op de misstanden die er in Nederland heersen inzake het zorgrecht van beide ouders voor het kind na de scheiding. Joep Zander neemt ons in zijn boek mee op een, zoals hij zegt; wandeling door een kloof, soms met gebrek aan uitzicht door steile wanden. Soms met onverwachte doorkijkjes. En als je naar boven kijkt naar de hemel boven de kloof zie je daar een vader die in een pijnlijke spagaat over de kloof staat. Joep Zanders doel is over deze diepe kloof tussen vader, moeder, kind en instanties een brug te slaan door actie, kunst, schrijven, vertellen en soms boos worden.
Het boek begint met een uitleg. Duidelijke citaten, bronvermeldingen en extra opmerkingen verhelderen de teksten. Erna komen ervaringsverhalen. Joep Zander besluit met een uitgebreide geschiedenis over de emancipatie binnen het gezinsleven vanaf zeg; 1700. Wat mij betreft was ik deze uitleg graag eerder in het boek tegengekomen. Hierin neemt Joep Zander diverse factoren onder de loep die debet zijn aan de manier waarop wij tegenwoordig naar de rol van de vader binnen het gezin kijken. Vóór de industriële revolutie werd het in de Westerse wereld normaal geacht dat vaders een gelijkwaardig aandeel hadden in de zorg voor hun kinderen. Pas in de 19e eeuw veranderde dit. De christelijke opvoeding inzake vaderschap heeft invloed gehad op de manier waarop de westerse samenleving vaderschap beziet. Deze stereotiepe rolverdeling werkt ook Mbp in de hand. De vader werkt; de moeder kan ongestoord overdag het kind mishandelen. Verder was het vroeger een probleem dat het vaderschap niet eenduidig vastgesteld kon worden. Moederschap was uiteraard wel altijd duidelijk. Joep Zander legt uit dat dit met zich meebrengt dat vaders afhankelijk werden gemaakt van moeders. De erkenning van kinderen door hun vaders is in NL nog steeds wettelijk afhankelijk van de goedkeuring door moeders. Dit terwijl vaderschap tegenwoordig wel desgewenst eenduidig kan worden vastgesteld!
Vaders doen tegenwoordig weer steeds meer in de verzorging maar hebben de historie van dit rollenpatroon tegen zich. Zelfs nu vaders al een grotere werk-en-zorg-urenbelasting hebben dan moeders, is er nog steeds maatschappelijke druk op de vader om de moeders kwantitatief te ontlasten. Joep Zander vraagt zich af: Tijden zijn toch veranderd? Nu het sociaal economisch juridisch kan, zou er geen beletsel meer moeten zijn om te komen tot gelijkwaardig ouderschap, waarom lukt dit in de praktijk dan nog steeds niet echt? De zorgende vader blijft in de ogen van velen een softie. Vaders die wat zorg uit handen nemen van moeder worden gewaardeerd, maar zodra hij meer gaat zorgen dan de moeder is dat raar. Joep Zander zegt: ‘Hoeveel de vader ook doet, de juridische, emotionele en praktische eind-verantwoordelijkheid ligt per saldo bij de moeder. Mannen mogen kennelijk niet emanciperen. In 2003 is zonder enig formeel genoemd motief besloten dat de mogelijkheid voor subsidie voor emancipatiezaken zich voortaan beperkt tot projecten voor vrouwen. Zijn we in NL nog niet aan geëmancipeerde mannen toe? Een van Nederlands bekendste kinderrechters Quick-Schuit verklaarde op tv dat: moeders onmisbaar zijn en vaders niet. Ook in ons taalgebruik zit het stereotiepe rolverdeling ingebakken. Joep Zander noemt wat voorbeelden: Vaders ontvoeren kinderen, moeders nemen ze mee. Vaders verlaten hun kinderen, moeders ontvluchten het huis. Moeders zeggen: De vader past op MIJN kinderen. En waarom bestaat het werkwoord ‘vaderen’ niet? En is er een ‘Blijf-van-mijn-kind-huis? En de uitsmijter die ik zelf als Mbp-slachtoffer honderden keren heb moeten horen: ‘Want het blijft toch je moeder en daar heb je er maar een van.’ Voor vaders geldt dit laatste kennelijk niet als argument. Wat is dat toch met moeders?
Joep Zander stelt dat moeders (on)bewust afgunstig zijn op het kunnen zorgen door de vaders. Invulling van gezamenlijk ouderschap maakt hun rol als moeder minder exclusief. Is dit de reden dat vrouwen zo vaak in scheidingszaken de kinderen volledig naar zich toe trekken en de vader het moet doen met een mager bezoekregelingetje? Mag de vader zijn zorgtaak niet op zich nemen? De vader zou móéten kunnen zorgen want, uit internationaal onderzoek blijkt er één factor te zijn, die meer dan elk ander achtergrondgegeven samenhangt met gedragsproblemen, schooluitval en vandalisme van kinderen, namelijk: het opgroeien zonder vader! Kinderen als deze hebben eerder achterstandsproblemen en ontwikkelingsstoornissen, wat uitmondt in criminaliteit, drugsgebruik en werkeloosheid. Ook na correctie voor armoede en allochtone afkomst blijft vaderloosheid in vroege jeugd een zeer belangrijke verklarende factor. Vraag ik me even af hoe het dan gesteld is met lesbische stellen? Maar dit terzijde. Joep Zander meldt: De (gescheiden) vader kan vaak niet zorgen voor de kinderen omdat de moeder de kinderen opzet tegen de vader. Moeders zijn meesters in manipuleren. Als overlever van Mbp herken ik dit manipulatieve enorm. Deze negatieve houding van de moeder maakt dat de kinderen de vader af gaan wijzen. Bovendien worden vaders vaak beschuldigd van incest. Bij een beschuldiging van incest moet uiteraard bij de politie aangifte worden gedaan. Deze onderzoekt of het terecht is. Echter het idiote is dat dit kennelijk in echtscheidingszaken niet hoeft. De moeder beschuldigt vaak en passant even de vader van incest, dit wordt meegenomen in de rechtszaak, maar zij hoeft geen aangifte te doen. Dit werkt leugens in de hand. Door dit alles verliezen 13.000 kinderen per jaar het contact met hun vader. Maar ook in intacte families kun je vaderloos zijn. Hierin zie ik weer een raakvlak met Mbp-gezinnen. Door de passiviteit van een vader kan Mbp binnen een gezin gebeuren. Vaders zijn er feitelijk, of eigenlijk, niet. Voor gescheiden vaders is het afschuwelijk dat een moeder al jaren je kinderen bij je weghoudt, terwijl je wel gezamenlijk gezag hebt samen met de moeder. Deze onttrekking aan zijn ouderlijk gezag valt juridisch gezien onder ontvoering. Maar als een vader aangifte hiervan doet wordt een zaak geseponeerd. Joep Zander meldt in het interview nog: ‘Uit recente ervaring wil ik overigens nog opmerken, al staat dat niet helemaal zo uitgebreid in mijn boek, dat aangiftes van ontvoering door moeders dikwijls niet eens worden opgenomen ondanks dat een moeder het vertikt om een gerechtelijk bevel op grond van het kinderontvoeringsverdrag uit te voeren.’ In gelijke gevallen waarin vaders de kinderen onder gezamenlijk gezag weghouden bij een moeder worden vaders wel veroordeeld. Joep Zander schrijft: Vele mannen blijken buitengesloten te zijn van omgang met hun kinderen, mogen hun zorgtaken niet vervullen, mogen hun liefde voor hun kinderen niet beleven, worden beschuldigd van gewelddadigheden en/of incest, lopen emotioneel stuk op maatschappelijk werk van de kinderbescherming, advocaten en rechters. ‘Mijnheer Smulders,’ zei de advocaat. Hij leunde daarbij achterover in zijn stoel en vouwde zijn handen samen.‘Waarom zou u uw dochter zoveel willen zien? In de praktijk gaat het alsvolgt; de eerste keer dat een gescheiden vader zijn kinderen ontvangt, is het allemaal heel leuk, hij gaat met ze naar de bioscoop en een keertje naar de Efteling. Daarna wordt het een wandeling in het Vondelpark of langs het strand en een ijsje op de hoek van de straat. Na een half jaar voelt hij zich geïrriteerd als zijn kinderen hem storen bij het lezen van de krant op zaterdag, of wil hij liever naar het voetbalveld op zondag. Uiteindelijk weet vader niet wat hij met zijn kinderen aanmoet en beginnen de conflicten te komen. De kinderen blijven weg omdat hij altijd zo nors doet. Ik heb het al zo vaak gezien; waarom zou het bij u anders gaan?' (Citaat uit boek 'Gemist Vaderschap' door Emiel Smulders) Ons kromme rechtssysteem veroordeelt kinderen tot levenslange scheiding van hun vaders. Mannen krijgen massaal de zwarte piet toegespeeld. Als vader moet je jezelf bewijzen. Als moeder niet. Alle slechte zaken die een vader de moeder ziet doen, kan hij niet als beschuldiging gebruiken, want dan zou hij dat doen om de moeder onderuit te schoppen. Op alle beschuldigingen aan zíjn adres kan een vader nog zo hard zijn best doen om het tegenovergestelde te laten zien, het wordt alleen maar tegen hem gebruikt. 'Mijn toenmalige advocaat vond ook dat ik een excuusbrief moest gaan schrijven, ook als deze niet op waarheid zou berusten.' (Yves, citaat uit boek 'Gemist Vaderschap' door Emiel Smulders) Het voeren van actie is voor een vader al helemaal niet aan de orde omdat ze dan hun kind zeker nooit meer zullen zien. Joep Zander heeft zelf geconstateerd dat een vader die in het openbaar treedt, in de rechtszaal een persoon die strijd zoekt, heet. Maar als vader moet je wel, want de maatschappij wordt in het ongewisse gelaten over de misstanden in onze rechtspraak. De rechterlijke zittingen en uitspraken zijn tegenwoordig niet meer openbaar. Er is geen maatschappelijke controle op de rechterlijk macht. Weet u bijvoorbeeld dat op de Griffie van de rechtbank wordt gewerkt met een formulier dat nota bene voorgedrukt vermeldt dat de moeder de voogdij krijgt? Terwijl gezamenlijk ouderschap inmiddels een recht is! Het functioneren van de Raad van de kinderbescherming (het spijt Joep Zander overigens dat hoofdletters hierin door de spellingsregels zijn voorgeschreven, een eer die de raad niet verdient) is al vele malen in opspraak geweest. Een medewerker suggereerde ooit dat er een parlementaire enquête nodig zou zijn. Die is er nooit gekomen. Ook tot mij hebben zich vele wanhopige vaders gewend, die hun kinderen zien lijden onder het Mbp-gedrag van de moeder. Ook zij lopen tegen muren van leugens en vooroordelen bij de Raad. De Raad functioneert dermate slecht dat het AKJ (Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg) is opgericht. Maar ook die lopen bij de Raad tegen een muur en zijn volgens Joep Zander daardoor zelf ook een onderdeel van die muur geworden. Veel klachten tegen de Raad werden gegrond verklaard, maar toch kreeg de vader ongelijk. Rara hoe kan dat. Door zulk soort dingen, door het worden weggehouden van je kind ga je als vader een stukje dood maar probeer je te overleven als man. Joep Zander stelt: Soms voelt het alsof je kind dood is, maar je kunt niet rouwen omdat ze nog leeft.
Vervolgens komen er in het boek ervaringsverhalen van vaders. Het ene verhaal grijpt meer aan dan het andere.
Een vader schrijft: Thuis heb ik oude brief en cadeautjes liggen die ik heb opgestuurd voor haar verjaardagen
waar ik niet naartoe mocht gaan. Het pakpapier is vergeeld, maar de regels in volwassen handschrift met:
Deze post is ongewenst en Wil je ons niet meer lastig vallen je kind is daar niet van
gediend staan er nog helder op. Een nu volwassen kind schrijft over de periode dat ze weggehouden werd bij haar vader: Ik heb vanaf mijn tweede, mijn vader niet meer mogen zien. Mijn moeder kreeg de voogdij en mijn vader
verdween naar de achtergrond. Mijn hele jeugd heb ik mij afgevraagd hoe mijn vader was. Ik moest altijd een lief
meisje zijn want anders zou ik op mijn nare vader lijken. Toen ik 18 was heb ik mijn vader opgespoord. Hij voelde
als een vreemde voor mij. Mis nog steeds een deel van mezelf. Het maakt niet uit hoe slecht een vader is, je mag
een kind het recht op het hebben van een vader niet ontnemen.
Emiel Smulders, medeschrijver van het boek schreef een prachtig kernachtig gedicht: Het 2e perron
Ik zie mijn dochter op ‘t 1ste perron
Haar moeder fluistert snel Je vader… kijk niet achterom Op commando wenden beiden Tussen flitsen VAM compostwagon De complete uitleg, aangevuld met feiten en ervaringsverhalen, maken het boek het lezen waard. Joep Zander en Emiel Smulders zijn erin geslaagd door middel van nuchtere feiten en trieste waarheden eens onder ogen te brengen wat een misstanden er in NL zijn voor de gescheiden vader die zijn kinderen niet meer mag zien.
Auteurs: Joep Zander ( www.papa.nl.nu en www.joepzander.nl ) Emiel Smulders Titel: Gemist Vaderschap Uitgever: Relapublishing 2006: www.relapublishing.nl Aantal blz: 132 Euro: 13,50 exclusief verzendkosten ISBN: 9789080863125
Verder naar: 'Slachtoffer van Mbp' |
